اپريد ي ،افريد ي
اپريد ي (افريد ي) اپريد ي د کر لڼي پښتنو يوه ډېره نا متو، لرغونې او غښتلې قبيله د ه چې د عيسی مسيح عليننه السننلم تننر پښتانه قبيلې وپيژنئ خېبر ويب پاڼه khyber.org ډاکټر لطيف ياد 14 زېږيد و ٥۔۔ کلونه وړاند ې يو نا ني مشهور مؤ رخ هروډوتس چې د پښتنو د څلوروقبېلو کومه ياد ونه کړې د ه پننه هغو کې د يوې قبيلې نوم اپي ريتي ياد شو ی د ی چې توکم پو هان يې همد ا اوسني اپريد ي بولي چې د ا پنني ريننتي ۔ کلمه د اپريد ي سره د فقه اللغت پر بنسټ هم مطا بقت مو ند لی شي (١) ۔ د پښتني شجره ال نسابو له مخې اپريد ی د برهان زو ی د ککي لمسی او د کرلڼ کړوسی د ی د اسې ويل کيږي چې په پيل کې د ا پريد ي نوم عثمان و چې د يوې پيښې او واقعې په سبب په اپرېد ي مشهور شو۔ ۔ ۔ اپريد ي په خيبر د رې، کوهاټ او تيراه کې مېشته د ي د د و ی ختيزه پوله د خټکو سره نښتې د ه سهيل تننه ۔ يې اورکزي او بنګښ او سپين غر، لويد يز ته يې شينواري او شمال ته يې د مومند و سيمه پر ته د ه په عمومي توګه د اپرېد يو سيمه په څلورو جغرافيايې برخو ويشلې شوې د ه چې د خيبر د ره، د بازار د ره، د اخور د ره او د پېښور ۔ او د خيبر د غرونو د لړۍ ترمينځ ميد ان نه عبارت د ي اپريد ي په يوه غرنۍ سېمه کې ژوند کوي چنې پنه د وو اد اري واحد ونو کې تنظيمه شوې د ه يعنې د خيبر ايجنسني چنې اکنثريت ينې پښنتانه د ي او د ١٩٦١ ميلد ي کنال د سرشميرنې له مخې د د و ی شمېر (٢٧٥٣١٢) تنه ښود ل شو ی د ی بله د کو هاټ ضلعه چې هلته اد م خيل اپريد ي ميشته د ي او د د و ی تخميني شمېرد ٦۔۔۔۔ ۔ تنو په شا او خوا کې ښود ل شو ی د ی د اد م خيلو پورې بله اړوند ه څانګه حسننن خيل د ي چې د و ی د پيښور په شا او خوا سېمو کې او سيږي چې د ١٩٦١ ميلد ي کال د سرشميرنې له مخې يې شمير د ٢٤ تنو په شاو خوا کې ښود ل شو ی د ی ۔۔۔ ۔ اپريد ي ډېر زړور او تو ريالي خلک د ي د و ی هر وخت د ښکيلکګرو په وړاند ې پراخې مبارزې کړي د ي ۔ ۔ د لو ی سکند ر نه راواخله، تر مغو لو او انګرېزانو پورې په تا ريخ کې د د و ی د مبارزو او کا رنا مو يا د ونه شننوې د ۔ ۔ ه اپريد ي غيرتي، ميلمه پال او په پښتني رواجونونو او د ود ونو ته پابند خلک د ي د د و ی تر مينننځ د وه قننبيلوي فراکسيو نونه (ګوند ونه)موجود د ي چې د سمل اوګاړي په نامه ياد ېږي۔ په اوسني وخت کې د اپرېد و قبېله په اتو مشهورو ښا خو نو باند ې وېشلې شوې د ه چې هر ښاخ ينې ډېنرې څانګې لري، چې د د غو ښا خونونومونه او د د و ی د استو ګني سيمې په لند ې ډول د ي: 1. ملک د ين خيل:په ميد ان، شلوبر، تند ، چوره، کجورۍ، خيبرد ره اوشډلي کې استوګنه لري۔ 2. قنبرخيل:په کا هو د ره، شلوبر، ناوه، برشلوبر، باړه اوکجورۍ کې مېشته د ي۔ 3. کوکي خيل:په د وه توري، تورڅپر ی، راجګل، مخرڼي، لله چېنه او د جمرود نه تر علني مسنجد ه پنورې او سيږي۔ پښتانه قبيلې وپېژنئ ۞ ۞ خېبر ويب پاڼه khyber.org ۞ ډاکټر لطيف ياد ۞ 15 ۞ 4. زخه خيل:په خيبرد ره، څبري کډو، بازار، الچه، کرمنه، پراګ، بنکو، شنه کمر، توره وياله، بوکاړ، سنډه پل او شډلي کې استوګنه لري۔ 5. سه پا ی:په باړه، ترخو کڅ، سنډه پل، لګړي او کجورۍ کې او سيږي۔ 6. کمرخيل:په ګړي، څاوخ، تخته کلي، غلم علي، بغري، وچ پال، چهل ګزي، ميرود ره او کمنزوي کنې اسنتوګنه لري. 7. اکاخيل:په باړه، ګلي خيل، وړان، کجورۍ او د اکا خيلو په ميره کې اوسيږي۔ 8. اد م خيل:په اخورد ره او ميد ان کې اوسيږي۔ د اپرېد ود يوشمېر نو رو څانګو نو مو نه د اد ي:ګلي، زرغون خيل، محمد خيل، تورسپر، فېروز خيل، شېر خان خيل، کمال خيل، باسي خيل، ميټاخان خيل، کټيا خيل، زونه خيل، شيخ مل خيل، عبد ل خيل، ونډ، لنډي خيل، برګټ خيل، د لد ارخيل، ظفري، عبد الرحمن خيل، احمد خيل، نيکي خيل، اورموزخيل، فتح خيل، بهرام ګور، بکهيا، بود يننا، کمل خيل، سلطان خيل، سکند رخيل، شان خيل، د ولت خيل، عمر خيل، مد ر خيل، ميري خيل، ژراکي، شلو بار خيننل، زونه خيل، اد يلي خيل، احمد خيل، نصرالد ين، بابکرياونور۔۔۔ د لنډي کوتل، باړه، جمرود اواخورد رې سود اګرېز مرکزونه د اپرېد و په سيمه کې مو قعيت لري اود د ې له پاره چې په تنګود رو او غر نيو سيمو کې استوګنه لري، نو د و ی د کر کيلې ځمکې لږې د ي، نو ځکه يې زېات شمير خلک د کا بل او پېښور تر مينځ د سو د ا ګرۍ په چارو بو خت د ي۔ ۔ د پښتونخوا سر بيره يو شمير اپريد ي د ا فغا نستان په جلل اباد ، کابل ا وکند ز کې هم ميشته د ي په د ې سننر بيره زيات شمير اپريد ي د هند و ستان په جنوب د کن، د هريا نا د ايالت په پاني پت، کشمير، بيهاراود اترا پراد يش په ۔ قا يم جنګ کې مېشته د ي د هند وستان يو پخوانی جمهور رئيس ډاکټر ذاکر حسين هم د هند د اتر اپراد يش د قننا يننم ۔ جنګ اپريد ی پښتون و همد اراز په هند وستان کې يو بل ستر شاعر قاسم عليخان اپر ېد ي د پښتو ژبې مشهور شا عر ۔ تير شو ی د ی چې شعري د يوان يې مو جود د ی همد اراز د پښتونخوا د اپر يد يو لند ينې کسنان مشنهور تناريخي کسان تير شوي د ي:نواب عظمت خان کوکي خيل شيرخان خيل او د هغه زو ی عجب خان اپريد ي چې په کو هاټ کننې د ۔ انګر يزي ښکيلکګرو پر خلف يو ه مبارزه څېره وه نو موړ ی د انګرېزانو له لسه افغانستان ته هجرت وکننړ او بيننا وروسته په کند وز کې وفات او هورې ښخ شو، چې د د ه د د غوکارنامو په وياړ په پښتونخوا کې يو پښتو فلم هم جوړ ۔ شو ی د ی همد اراز په اپريد و کې بل مشهورتن خاطر اپرېد ی وچې د ٤۔۔۔۔بيتو په شااو خواکې شعرونه لننري او د ٣٢ پښتانه قبيلې وپيژنئ ۞ ۞ خېبر ويب پاڼه khyber.org ډاکټر لطيف ياد ۞ 16 ۞ ۔ کلو نو په عمر يې له د ې فاني نړۍ نه سترګې پټې کړيد ي په او سني وخت کې د اپرېد يو مشهور شخصيتونه د اد ي: 1. سلمان حامد اپرېد ی 2. ډاکټر منور خان 3. مشهور قانونپوه او وکيل لطيف اپرېد ی 4. رحمت شاه اپريد ی 5. او د کرکټ مشهور لوبغار ی شاهد اپرېد