ترين
ترين ترين په سړ بني پښتنو کې يوه مشهوره قبيله د ه چې په افغانستان، سهيلي پښتونخوا، پښتونخوا او په پاکستان ۔ کې استوګنه لري د پښتني رواياتو او د نسب د شجرو نه جو تيږي چې ترين د شر خبون زو ی او د سړ بن لمسنني د رې زامن د ر لود ل چې ابد ال، سپين او تور نو ميد ل چې د سپين او تور اول د ه د خپل پلر په نامه په تر ينن سنره ۔ مشهور شول د ترين هغه زو ی چې تور وزمه و هغه په تور تر ين او هغه بل زو ی يې چې سپن رنګی و په سپين تننر ين مشهور شو چې د د و ی د هر يوه او لد ه د سپينو او تورو تر ينو په نامه ياد ېږي۔ ښاښونه 40.1 د حيات افغاني مؤ لف ډپټي محمد حيات خان د تور ترين او سپين تر ين په اړه د اسي ليکلي د ي:
تور تر ين تور تر ين د د رانيو د ملک سهيل ته په پشين کې او سيږي چې لو يد يځ ته يې د شوراوک سيمه چې د بړ يڅو ۔ قبيلې ټا ټو بی د ی او سهيل ته يې د شال سيمه چې د تکتو غر د د غو سيمو تر مينځ پو له جوړوي د پشين سيمه تقر يبا ٨۔ ميله او ږد والی لري او د غه او ږد والی د شمال ختيز نه د تو بې ختيز خو اته غز يد لی د ی، چننې تننر ټولننو سورور ځا ی يې ٤ ميله پلنوالی لري ۔ ۔ د پشين سيمه د بړ يڅو د سيمې يعنې شو راوک نه لوړه د ه او سطحه يې هم د شوراوک نه ډير لوړ والننی او ۔ ژور والی لري، خو د شوراوک په پر تله ډيره اباد ه او شنه د ه د لته د ځمکې يوې کو لو له پاره د او ښا نو په پر تله له غوا يا نو نه زيات کار اخيستل کيږي، که څه هم په يوې کو لو کې کله نا کله د او ښا نو نه هم ګټه اخلي، نو ځکه د د و ی ۔ په سيمه کې او ښان هم روزل کيږي که څه هم تو رترين ز يا تره په کر نې او ما لد ارۍ با ند ې خپله ګو زاره کوي، خو ۔ يو زيات شمير يې د سند ه اوکند هار تر مينځ په سو د اګرۍ بو خت د ي د د غې قبيلي ځيني د ود ونه او روا جو نه د ۔ ر انيا نو ته ورته د ي او د د و ی خان د د رانيو د خان سره يو شان حيثيت لري د کابل امير او د کند هار حا کم پخوا د د غو خا نا نو په چارو کې لسو هنه نه کوله، خو د غو خا نا نو په ټا کلنني شمير سپاره د کابل د اميرد د ربار چو پړ ته استول، چې د غه کار به د قلنګ په بد ل کې تر سره کيد ه او کله کله به هم د د و ی خا نان د ربار ته ور غو ښتل کيد ل۔ پښتانه قبيلې وپېژنئ ۞ ۞ خېبر ويب پاڼه khyber.org ۞ ډاکټر لطيف ياد ۞ 96 ۞ د پښين د ټولو او سيد ونکو شمير تخمينا کور نۍ ١۔ کو رنۍ شميرل شويد ي، چې په د غه سيمه کې سيد ان هم ۔ او سيږي، چې په د غو سيد انو کې ډير تکړه سو د ا ګران هم شته د ي د تور تر ينو شمير تقر يبا ٦۔۔۔ کورنۍ ښود ل شو ی د ی۔ 40.1.2 س
سپين تر ين د غه قبيله په شمير کې له تورو تر ينو نه لږد ي، د و ی په څلورو ښا خو نو بيل شوي د ي او د ژوره په نامه ۔ واد ي کې چې د ټل او چو ټيالې په ميد اني برخه کې پر ته د ه او سيږي د د و ی او تورو تر ينو تر مينځ يننو څننه د ۔ کاکړو ملک پروت د ی، خو د و ی په د ود او د ستور کې له تورو تر ينو سره يو والی لري د و ی قوي او مټور خلک ۔ د ي د د واړو تر ينو يعني هم د تورو تر ينو او هم د سپينو تر ينو مشري او ريا ست سره له د ې چې سره ليرې پر ۔ اته د ي د يوه خان په لس کې د ه او د پښته پښته مشري او خاني د تورو تر ينو د بټي زي په ښا خ پورې اړه لري د د ې خبرې د ثبوت له پاره د غه ل ند ينی متل مشهورد ی : خاني د ه په د وه کوره— په تر ين کې په بټي د ه— په لو حاڼي کې پر کټي د ه د د ې متل مقصد د اد ی چې خاني په د ووکو رنيو پورې اړه لري، د لو د يا نو په لو حا ڼي قبيلې کې د کننټي زيو په ښاخ کې او بل د تر ين د قبيلې د بټي زي په ښا خ، چې د ا خبره پوره ثا بته د ه چې په د واړو تر ينو کې يننو خان د ی او نو موړ ی هر کال د سپينو تر ينو سيمې ته د قلنګ د را ټو لو لو له پاره ځي او که څوک ونه غننواړي نننو کري وکړي، نوله هغه نه د د غه کار په بد ل کې پيسي اخلي، کله چې د کابل په د ر بار کې بې نظمي را مينځ ته شي، نو ۔ پر د و ی هم د غه بې نظمۍ او فسا د ونه تاثير کوي او خپلسري کيږي اوس د کند هار حا کم د پشين له سيمې نه په ټننا کلې اند ازه نغد ې روپۍ اخلي. ۔ د سپينو تر ينو د رې واړه سيمې سره نښتې د ي ژوره چې د واد ۍ نه په پورتنۍ سيمه کې د څپر د غره له نږد ې سيمو نه بيليږي، د غرونو په مينځ کې تنګه، خو کوزې خواته پر اخه د ه، ترد ې ځا يه چې اباد ي هم پکي د ه او ۔ د وه لو ی کلي هم پکې شته ټل بيا د د غه ځا ی په پر تله لږ څه پر اخه د ی او د بوري او چو تيالي ميد ا نو نننه هننم ور ۔ سره يو ځا ی کيږي د ټل او چو ټيالۍ سيمه د سيوۍ له سيمې سره پرتله کيد ا ی شي، خو هو ا يې له سيوۍ نه يوه اننند ازه ښه د ه۔ د او د ترين د قبيلي په اړوند د ډپټي محمد حيات خان ليکنه چې ١٤٤ کلونه ترې تير يږي او په ښکاره تننو ګننه معلو ميږي چې په هغه وخت کې د ترين سيمه او پشين د افغانستان د خاورې يوه برخه وه چې د کابل امير او د کند هار حاکم پرې تسلط د رلود۔ پښتانه قبيلې وپېژنئ ۞ ۞ خېبر ويب پاڼه khyber.org ۞ ډاکټر لطيف ياد ۞ 97 ۞ ښاښونه نور 40.1.3 د تر ينو د قبيلي ښا خو نه د اد ي: وزير، جم، سليمان، او مچي، با بو، ملمو ني، مند ينزي، منګنل زي، نينک ختاني، بټي زي، تورل زي، ها رون زي، سيکمي، ملکيار، اسما عيل زي، باروزي، حيد ر زي، يعقنوب زي، احمند زي، هيکل زي، خانخيل، ترينزي، بد لزي، فيروززي، ل ل زي، مليزي، شاد ي زي، سخي زي، بلوزي، اغا خيل او نور۔۔۔ 40.2 د تر ين د قبيلې د استو ګنې او سنۍ سيمې 1. په سهيلي پښتونخواکې ترين د سهيلي پښتونخوا په پشين، ژوب، کو ئيټه، کل ی عبد ال، زيارت، هر نايي، سنځاوي، لور ليي، ګلستان، ۔ سيوۍ، شراګه، خو ست، د وکي، اوستا محمد ، جهل مګسي، ګند اوه، مستو نګ، کلت او کزد ار کنې اسنتوګنه لنري د لورليي او زيارت اکثره پښتانه ترين د ي. 2. په افغانستان کې ۔ يو شمير ترين په کند هار، هلمند او اوروزګان په ول يتو نو کې ميشته د ي د اسي ويل کيږي چنې د ارزګنان وليت مرکز تيرين کوټ د تر ينانو په وجه په تير ينکوټ با ند ې ياد ېږي۔ 3. په پښتونخوا کې د پيښور د پچګي په کلي کې هم ګڼ شمير تر ين او سيږي چې ويل کيږي د پشين نه د لته را ليږ د يد لنني د ي۔ ۔ په د ې بر سيره په هر يپور او هزاره ډويژن کې هم زيا ت شمير تر ين او سيږي د اسي و يل کيږي چنې د هنزاره د ۔ ضلعي تر ينان د کند هار او ژوب له سيمي نه هزاره ته ليږ د يد لي د ي هغه وخت چې لو ی احمد شاه بابا پر هند با ند ې بريد کاوه نو د هزاره د سيمي تر ين مشر انو لکه نجيب ا ل خان تر ين، سعاد ت خان اوز بر د ست خان د د ه په په پوځ ۔ کې لوړې پو ځي د ند ې د ر لود ې همد ارز د سکهانو سره په جګړه کې د هزاره د سيمي مشر انو لکه محمد خان تر ين ۔ او بو ستان خان تر ين د ميړانې ډېرې کا ر نا مې له ځا نه پر يښي د ي په او سني وخت کې د هزاره سننيمي پننه تننر ۔ ينوکې عبد الر حمن خان ترين او د هغه زو ی جها نګير خان د ي چې سياسي او د يپلو ما تيکي د ند ي لري د پاکستان پخوانی جمهور رئيس فيلډ ما رشال ايوب خان ١٩۔١٩٧٤-٧، د د ه زو ی ګو هر ايوب خان او لمسی يننې عمر ايوب خان د هر يپور بټي زي ترين پښتا نه د ي۔ پښتانه قبيلې وپېژنئ ۞ ۞ خېبر ويب پاڼه khyber.org ۞ ډاکټر لطيف ياد