توخي
تو خي د غلجيو پښتنو په ټولنيز ګروپ کې يوه مشهوره قبيله د ه د پښتني رواياتو او شجرو پر بنسټ تننو خی د هو تک بابا(٧٤-٦٦١۔ هجري قمري) ورور، د بارو زو ی، د تو لر لمسی او د غلجي کړ وسی د ی، چې د تننو خنني ] 67 قبيله د د ه په نامه مشهوره د ه. [ 64 معلومات مختصر د ر باره اقوام و قبائل سر حد ي کشور، د شير رحمن د وړ تاليف، ٦٧ مخ، کابل 65 پښتانه د تا ريخ په رڼا کې، د سيد بهاد ر شاه ظفر کا کا خيل تا ليف، پيښور۔١٣٩٦ مخ 66 پښتني قبيلې، د کتور لطيف ياد ، ٨٤-٨٣ او ٨٥ مخو نه، د پيښور چاپ 67 پټه خزانه، محمد هوتک بن د اؤد ، ٩ مخ، د ١٣٣٩ کال چا پ، کا بل پښتانه قبيلې وپېژنئ ۞ ۞ خېبر ويب پاڼه khyber.org ۞ ډاکټر لطيف ياد ۞ 102 ۞ د تو خو قبيلې د هو تکو تر عروج وړاند ې د غلجيو پښتنو په ټولنيز ګروپ کې لو مړ نی مقام او ځننا ی د ر لود او سلطان ملخی تو خی چې د هند د مغو لي امپر اتور اورنګزيب عا لمګير(1118-1068هجري) معا صر و، د تو خو 68 د قبيلې ډير مشهور مشر او سرد ار تير شو ی د ی. [ ] نو موړ ی د مير ويس خان بابا د مور نازو انا پلرو۔ د تو خو سيمه د کند هار وليت لمر خا ته ته په ٨٥ ميله وا ټن کې مو قعيت لري چې په کلت غلجننا ينني سننره ۔ مشهوره د ه او د تو خو صد ر مقا م ګڼل کيږي تو خي د تر نک د رود پر څنډو د پل سنګي نه نيننولې تننر شننيباره ] 69 پورې استوګنه لري [ مشهور انګرېز مؤرخ مو نټ سټوارټ الفنسټن په خپل کتناب (An Account of The kingdom of Caubul) کې چې د افغانستان د علو مو اکا ډمۍ د پښتو څيړ نو د نړ يوال مرکز له خوا د کابل سننلطنت د بيننان تننر عنوان لند ې په پښتو ژبه تر جمه شو ی د ی: په هغه و خت کې د تو خو د قبيلي شمير ١٢ زره کو رنۍ ښو د لي د ي، په د ا سي حال کې چې د حيات افغاني د ] 70 تا ريخ ليکوال ډپټي محمد حيات خان ١٤٤ کلونه وړاند ې د تو خو شمير ١٥ زره کو رنۍ ښو د لي د ي [ د زابل وليت د ار غند اب د واد ۍ په شمالي برخه کې چې د هزاره ګا نو د سيمې تر څنګ پر تننه د ه او هننم د ۔ ميزان سيمه د تو خو په ولکه کې د ه همد اراز يو شمير تو خي د ناوې د واد ۍ په جنو بنني او ښننکتنۍ برخننه کننې استوګنه لري، پاتي يې په شيبار، هلتاغ، ار غند اب، باغر، د ا ی چو پان، جلد ک، کاکړ، نو بهار، کلت، شاه جو ی، شملزي او شينکي کې ميشته د ي۔
توري ۔ توري د پښتنو يوه لر غو نې قبيله د ه چې د کرلڼي په ټولنيز ګروپ پورې اړه لري توري پننه کننو رمننې ايجنسۍ کې ژوند کوي چې مسا حت يې ٣٣١۔ کيلو متر مر بع د ی او ١٩٩٨ زيږ د يز کال د سر شمير نې له مخې د د غې ايجنسۍ د وګړو شمير ٤٤٨٣١ تنه ښود ل شوي د ي ۔ ۔ کور مه تر ١٨٧٩ زيږ د يز کال پورې د افغانستان د خا ورې يوه برخه وه، خو ورو سته پر نګيانو جبرا له افغننا نستا نه جل کړه۔ د د و ی د سيمې شما لي بر خې ته سپين غر، لو يد يز ته يې د پکتيا وليت، جنوب ته ينې ټنل او بنګنښ او د 71 شير رحمن د وړ، معلومات مختصر د رباره اقوام وقبايل وليات سر حد ي کشور، ٨٨ مخ، کابل پښتانه قبيلې وپېژنئ ۞ ۞ خېبر ويب پاڼه khyber.org ۞ ډاکټر لطيف ياد ۞ 107 ۞ ۔ ختيز خواته د اورکز يو د قبيلې سره ګډه پو له لري د کو رمې ايجنسۍ په د ر يو بر خو ويشلې شوې د ه يعنې پو ر ۔ ۔ تنۍ کور مه، ښکتنۍ کو رمه او منځنۍ کو رمه پاړه چنار د کو ر مې ايجنسۍ هيډ کوار ټر يعني مرکز د ی د کنورمې ايجنسۍ مشهور ښا رونه سد ه، علم شير، باګن، تالو کنج او با ګز ايي د ي.۔ په لر غو نو تا ريخي متو نو له هغې جملې نه په ريګو يد ا کې د کورمې د سيمې او د کو رمې د سيند ياد ونننه ۔ شوې د ه د هند مغولي واکمنۍ بنسټ ايښو د و نکي ظهير الد ين محمد با بر هم د ١٥۔٥ زيږ د يز کال په پيښو کې د کننو ر مې د سيمې او د توري قبيلې يا د ونه کړې د ه۔ د تار يخ حيات افغا ني ليکوال ١٤٤ کلو نه وړاند ې د تو ريو په اړوند د اسې ليکلي د ي :[ تننوري د خوسننت د ۔ سيمي شمال او د سپين غره په جنوب کې د کورمې سيند په د واړو غاړو او د کو رمې په نامه سيمه کې او سيږي د غه ۔ سيمه د مخه د بنګښو د قبيلې په لس کې وه، خو ورو سته د و ی د غه سيمه له د و ی نه ونيو له د توريو قبيله په پنځو ښا خو نو ويشلې شوې د ه چې د هغو ی نو مو نه، د وسله والو کسا نو شمير او د هرښاخ د ملکانو نومو نه په ل ننند ې ډول د ي : 1
ځاځي که چيرې د ځا ځيو پښتنو د نسب شجره په غور سره وڅيړو نو جو ته به شي چې د و ی د پښننتنو د کرلڼنني ۔ پښتنو په ډله کې راځي د پښتنو ستر اتل او د تورې او قلم خا وند خو شال خان خټک په خپل بياض کې د توري او ځنا ځي ښا خو نه د کر لڼ له نسله ګڼلي د ي۔ ۔ ځا ځيان د پکتيا وليت له مهمو قبيلو نه شميرل کيږي شمال خوا ته يې غلجيان، د لو ګر د ازرې او د ننګر هار د حصارک ولسوالۍ او لږ څه د خو ږ يا ڼيو قبيله، لو يد يځ ته يې احمد زي، جنوب ته يې مقبل، څمکني، منګل او تو تا خيل او ختيز ته يې د ډيورنډ کر ښه پر ته د ه چې د کو رمې ايجنسۍ سره پو له لري اود پيواړ مشهورا و تا ريخي کو تل د د غې قبيلې په سيمه کې مو قعيت لري۔ ځا ځيان په پکتيا کې په اريوب، د ځا ځيو په ولسوالۍ، د خوست وليت په ځا ځنني مينند ان اود څمکنيننو پننه ۔ ولسوالۍ کې او هم په ډنډ پټان کې ا ستو ګنه لري يو شمير ځا ځيان د کابل په شاه شهيد ، نوې کارتې، رحمن مينننې او 79 د افغان ياد ، د مقالو مجمو عه، د کا بل پو هنتون د ژبو اواد بياتو پو هنځی ١٣٦١ کال، ٢٥-١٥ مخونه 80 تواريخ خو رشيد جهان، د شير محمد خان ګنډاپور تاليف، د لهور چاپ، ١٨٦٧ ۔ ع ٢٢٢ مخ 81 جنبش مشرو طيت د ر افغانستان، د علمه عبد الحی حبيبي اثر، ٣۔، ٣٢ ،٣١ او ٣٣ مخونه پښتانه قبيلې وپېژنئ ۞ ۞ خېبر ويب پاڼه khyber.org ۞ ډاکټر لطيف ياد ۞ 119 ۞ ۔ سمټ خانې او د ه خد ايد اد په سيمو کې هم استوګنه لري د کند ز او بغلن په و ليتو نو کې هم يو شمير ځا ځي ميشته ۔ د ي د پښتونخوا د کورمې او اور کز يو په ايجنسيو او په تيره بيا په پاړه چنار، کو هاټ، هنګو، د ر سمند او پيښننور ۔ کې هم ځا ځيان استوګنه لري د تا ريخ حيات افغا ني ليکوال محمد حيات خان له نن نه ١٤٤ کلو نه وړاند ې د ځا ځيننو د و ] 82 سله والو کسا نو شمير ٥ زره تنه ښو د لي وو