پڼي


ز موږ تو کم پو هان (نسب پيژ ند و نکي) پڼي د پښتنو د غر غښت د ټولنيزې ډلي نه شميري چې په سننهيلي پښتونخوا، افغانستان، پاکستان، بنګله د يش او هند و ستان کې ميشته د ي۔ په پخوانيو تا ريخو نو کې چې د د غې قبيلې يا د ونه پکې شوې د ه هغه تا ريخ خا نجها ني يا مخزن افغا ني د ی چې مولف يې خواجه نعمت ال هروي نورز ی و چې د هند د مغولي واکمن جل ل الد ين محمد اکبر د د ربار مننؤ رخ و۔ همد اراز په انګر يزي مؤ رخينو کې ميجر را ور ټي، مو نت ستوارت الفنستن او د پټان د کتاب مؤلف سر اولف کيرو هم په خپلو ا ثا رو کې د پڼي قبيلې يا د ونه کړې د ه۔ د سهيلي پښتونخوا مشهور اد يب او تا ريخپوه پرو فيسر ولي محمد خان سيال کا کړ په خپل ر اثر[ پښننتو او پښتا نه په سهيلي پښتونخوا ]کې د پڼي پښتنو په اړوند د اسي ليکلي د ي:” د پڼي قبيلي اصلي مرکز د کا کننړ سننتان د ژوب نا وه او د بوري تا ريخي سيمه د ه، خو بيا پڼيو خپله پلر نۍ سيمه پر يښې او د لو يې تا ر يخي پښتونخوا نورو ۔ سيمو ته ليږ د يد لي د ي هغه وخت چې پڼيا نو خپل اصلي ټا ټو بی کا کړ ستان پر ېښود نو ځينې يې په پښننين کننې پښتانه قبيلې وپېژنئ ۞ ۞ خېبر ويب پاڼه khyber.org ۞ ډاکټر لطيف ياد ۞ 83 ۞ ۔ ميشته شول او ځيني يې د سيوۍ په تا ر يخي سيمه کې اباد شول “[ 45 [ د پښتونخوا مشهور مؤ رخ سيد بها د ر شاه ظفر کا کا خيل په خپل اثر[ پښتا نه د تا ريخ په رڼا کې] ليکلي د ي:” پڼي هم د کا کړو په څير مشهوره او پخوا نۍ قبيله د ه چې جر ړې يې تر ويد ي زما نو پورې رسي، چې د د و ی ځينې ۔ خلک په افغانستان او ځيني هم په د کن کې استوګنه لري “[ 46 [ د تا ريخ حيات افغا ني مو لف ډپټي محمد حيات خان له نن نه ١٤٣ کلو نه د مخه د پڼيو د قبيلې په اړوند د ا سنني ۔ ليکلي د ي:” د د غې قبيلې د نسب له شجرې نه د د غې قبيلې د ښا خو نو او څا نګو ويش ډير ښکاره او وا ضح د ی د د غې قبيلې ښا خو نه هم په کا کړو ور ګډ يږي او د پڼي د قبيلې سيمه چې سيوۍ نو ميږي د کا کړو په سيمه پورې اړه ۔ لري کله چې يو مسا پر د ډاډر له سيمي نه په لو مړي مزل د شمال خو اته لړ شي نو سيوۍ ته ر سيږي. د سيوۍ سيمه د کلکې خاورې نه جوړ شوي ميد ان د ی، چې په ځينو ځا يو نو کې يې غر نۍ ويا لې را وځي چې د ځمکو په خړ وبو ۔ لو کې ور ځينې ګټه اخيستل کيږي د سيوۍ او ډاډر نيل ډير غوره جنسيت لري چې په کند هار او ايران کې د ملتان د ۔ نيل په پر تله زيات پير ېد و نکي لري او د خير پور د نيل سره بر ابر شميرل کيږي د د غې قبيلې د ايسوټ او مننو سی خيلو ښا خو نه د کا کړو د سيمې ختيز خو اته په يوه غره او صحرا کې او سيږي او د مو سی خيلو له د وو څا نګو نه د بليل د څا نګې نسل د شمير له مخې زيات د ی چې زيا تره يې د کر نې په چا رو بو خت د ي او د ويمه څا نګه يننې چې لهر زي نو ميږي او شمير يې د بليل د څا نګې په پر تله لږ د ی، نو زيا تره خلک يې په ما لد ارۍ او د غو ا يا نننو ۔ په سا تنه بو خت د ي د پڼي قبيلې د لهون ښاخ د چخن او کند ر په سيمه کې او سيږي، چې د کا کړو د سيمې لو يد يننز ته پر تې د ي او د د و ی د استو ګنې له سيمې نه ما لګه د ځمکې د ښورې نه تر ل سه کيږي او د غه کسب خلک د ا ما لګه ټو لوي اوپه او ښا نو او غوا يا نو با ند ې يې کند هار او د کا کړو د مند و خيلو سيمې او نورو شا او خوا سنيمو تنه د ۔ خر څلو له پاره وړي او په عمو مي تو ګه يې له غلې سره تبا د له کوي ځينې وختو نه چې د غلې بيه لوړه وي نننو د غلي سر ه يې په يوه وزن ور کوي او کله هم د وه چند ه اور بشي او جوار ور باند ې اخلي۔ د پڼي ښاخ د خلکو د ود او د ستور کټ مټ کا کړو ته ورته د ی، خو د پڼيو يوه څا نګه چې امر زي نو ميننږي او د ستو ريا نيو د قبيلې لو يد يز ته پر اته د ي، نو د هغو ی د ود او د ستور د شير ا ڼيو د قبيلې خلکو ته ور ته والی ۔ لري د پڼي د قبيلي ټول شمير چې په خپلې پخو انۍ سيمه کې پر اته د ي ٨۔۔۔۔ ۔ زرو تنو ته ر سيږي “[ 47 [ ۔ د راو لپنډۍ په چهچه او هم د هزاره په سيمه کې د پڼي په نامه يوه سيمه شته چې پڼي پکنې او سنيږي د هنند وستان په د کن کې هم د پڼيو په نامه يوه سيمه شته چې تقر يبا ٢۔۔۔ ۔ تنه پڼي پکې استوګنه لري له د ې نه پر ته د هننند د 45 پښتو او پښتا نه په سهيلي پښتونخواکې، د پر و فيسر ولي محمد خان سيال کا کړ تاليف، ٩٤ مخ، کو يټه، ١٩٧٦ 46 پښتا نه د تاريخ په ر ڼا کې، د سيد بهاد ر شاه ظفر کا کا خيل تاليف، پيښور يو نيور سټي بک ا يجنسي، ١٣٢٩ مخ، د ١٩٦٢ کال چاپ 47 پښتني قبيلي، د کتور لطيف ياد ، د پيښور چاپ، ٢۔۔٧ کال، ٧۔-٧١ مخو نه پښتانه قبيلې وپېژنئ ۞ ۞ خېبر ويب پاڼه khyber.org ۞ ډاکټر لطيف ياد ۞ 84 ۞ هر يانا د ايا لت د رو هتک د ضلعې په کو ها نه کې هم پڼي استوګنه لري چې شمير يې تر ٥۔۔۔ ۔ تنو زينات د ی د هنند د ۔ اتهرا پرا د يش د ايالت په خو رجه نو مې سيمه کې هم ډير شمير پڼي استوګنه لري يو شمير کا کړ د هند د لو يد يننز ۔ ۔ بنګال په ايالت کې هم او سيږي د هند د اند هرا پراد يش په ايالت کې هم پڼي ژو ند کوي خو هند و ستا ني پڼپو خپلننه ۔ ژبه له ل سه ور کړي د ه د هند و ستان په تا ريخ کې پڼيو ډير رول لو بولی د ی، په تيره بيا د اؤد خان پڼی چننې پننه ] ١٧١٣ 48 ۔ ميلد ي کال کې د هند د مها شترا د ايالت د خا ند يش د سيمي تا متو صو به د ار تير شوي د ي 

پړ انګيان ۔ پړ انګيان د پښتنو يوه قبيله د ه چې په لود يا نو ور ګډ يږي د د غې قبيلې لو ی نيکه ابر اهيم نو ميد چې پننه ۔ لود ي مشهور و د تا ر يخي رو ايتو نو پر بنسټ بيټ نيکه چې د سړ بڼ او غر غښت ورور و خپله لور بي بي متننو يې شا ه حسين غوري ته ور کړه چې له هغې نه د وه زا من پيد ا شول چې يو يې غلجی او د بل نو م ابر ا هيم و چې بيا ورو سته ابر ا هيم په لو د ي سره مشهور شو۔ تا ر يخ حيات ا فغا ني په لو د ي با ند ې د ابرا هيم د مشهور کيد لو په اړ وند د اسي ليکلي د ي:” د اسي رو ايت د ی کله چې شيخ بيټنی له کلي نه بير ته هغه غره ته ستون شو چې د د ه ا ستو ګنځی و، نو خپلې مير منې تننه يننې و ويل چې بسم ا ل کړه اوپه پخو اني نغري ډو ډۍ پخه کړه او ما ته يې راوړه چې زه هغه ډو ډۍ پخپله وويشم او راتننه ۔ څر ګند ه شي چې ز ما په لمسيا نو کې کو م يو ډير بختور د ی کله يې چې مير منې ډوډۍ پخه کړه نو د بي بي متننو کو چني زو ی ابر ا هيم منډه کړه او هغه پخه شوې ډوډۍ يې خپل نيکه شيخ بيټني ته راوړه، بيټ نيکه ډير خو شا لننه شو او ويې ويل چې ابرا هيم لو ی د ی چې له هما غې ورځې ابر ا هيم د لود ي په نامه شهرت ومو ند چې د د ه او ل د ه ۔ د لود ي او يا لو د يا نو په نامه ياد ېږي ” لود ي په د ريو غټو قبيلو و يشل شوي د ي چې هغه سيا ڼي، د و تا ڼي يا د فتا ڼي او نيا زي د ي۔ ۔ پړ انګی د سيا ڼي زو ی او د لود ي لمسی د ی په پيل کې پړ ا نګيان په لو يد يز ا فغا نستان کې او سيد ل، خوو رو سته له هغه ځا يه د سليمان غره ختيزې خوا ته د د ا مان سيمې په ټاک او رو ړي کې ميشته شول چې د ډېر ې مننو د ې را هيسې د غه سيمه د د و ی په واک کې وه، خو د هند د مغو لي وا کمن ظهير الد ين محمد با بر د واکمنۍ په و خننت کې د د ولت خيلو، ميا خيلو، مر وتو او د لواڼي (نو حاني) او پړا نګيا نو نه د ا سيمه په زور و نيول شننوه چننې پننه نتيجه کې ډير شمير پړ انګيان ووژل شول، هغه چې بچ پا تي شول خواره واره شول او د خپلې قبيلې له نو رو څا نګو ۔ سره د هند وستان خو اته لړل او د هند وستان په بيل بيلو بر خو کې ميشته شول اوس په ا فغا نستان او پښتونخوا کې ان څوک د پړ ا نګيا نو له نامه سره اشنا يي نه لري، خو د هند و ستان په مختلفو ځا يو نو کې د و ی خلک د لود ي افغا نا ۔ نو يا پټا نا نو په نامه پيژ ني د هند و ستان د پنجاب ايا لت په رو پړ او لو د هيا نې کې هم د د غې قبيلې خلک ميشته د پښتانه قبيلې وپېژنئ ۞ ۞ خېبر ويب پاڼه khyber.org ۞ ډاکټر لطيف ياد ۞ 82 ۞ ي همد ا راز د هند و ستان په د کهن کې هم يو شمير پړ انګيان استوګنه لري ۔ ۔ له د غه پړ انګي قبيلې نه په هند و ستان کې ډيرمشهور وا کمنان د ډيلي پر تخت نا ست و و چې په د و ی کې د ۔ سلطان بهلول لو د ي، سلطان سکند ر لود ي او سلطان ابر ا هيم لود ي نو مو نه يا د و ل ی شو د و ی ډير علنم پنا لنو نکوي وا کمنا ن و و او د هند و ستان په ود انو لو کې يې پيا وړې ونډه اخيستې د ه۔ همد اراز د لود ي او سو ري واکمنا نو په ز مانه کې د غه ل ند يني شخصيتونه چې پياوړي پو ځي د ند ې يې د ر لو د لې او د پړ انګي په قبيلې پورې اړه لري د يا د ونې وړ د ي: جلل خان، حسين خان، اعظم هما يون، سلطا ن شاه، ملک فيروز، ملک محمد ، خو اجه محمد ، ملک نا صر، ملک بهرام، ملک کا ل، بار بک شاه، مبارک شاه او مو سی خان۔ ۔ پړا نګيان په ل ند نيو ښا خو نو او څا نګو ويشل شوي د ي : ا ړند ، زيتو ن خيل، ريد ي، عمر خيل، اسحاق، شا هو خيل، يو سف خيل، يا سين خيل، احمد خيل، محمو د خيل، مر چي خيل، تاتار خينل، د ولنت خينل، رسنتم خينل، شموزي، اسحا قزي، شيخ زي، حسن زي، يو سف خيل، پيا را خيل، عمر زي، ا حمد خيل، مجيد خيل، ګنند اينني خيننل، محمود زي، الف خيل او زکر يا خيل۔